HISTORIA

Koźmin, jedno z najstarszych miast Wielkopolski, założone w XIII w. Pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1232 r. Władysław Odonic, książę wielkopolski, nadał Zakonowi Templariuszy wieś Koźmin z przywilejem przeniesienia jej na prawo magdeburskie. W latach 1312-1338 Koźmin był miastem królewskim. W 1338 r. Król Kazimierz Wielki nadał dobra koźmińskie Maćkowi Borkowicowi, późniejszemu staroście poznańskiemu, który za liczne rozboje skazany został na śmierć głodową na zamku w Olszynie. Bartosz Wezenberg z Odolanowa, wojewoda poznański, otrzymał Koźmin od Kazimierza Wielkiego jako sukcesor skazanego na śmierć głodową za zdradę Maćka Borkowicza. Od 1449 roku Koźmin znajdował się we władaniu Hińczy z Rogowa, w 1471 przeszedł na własność Bartłomieja z Iwanowic, którego ród przyjął nazwisko Koźmińskich. Na początku XVI wieku Maciej Koźmiński sprzedał swe dobra Łukaszowi Górce, kasztelanowi poznańskiemu. Po śmierci Stanisława Górki w 1592 r. majątek przeszedł w ręce Stanisława Czarnkowskiego. Następnie majątek zakupił Stanisław Przyjemski, wojewoda poznański i kaliski, W 1703 r. poprzez małżeństwo z Ludwiką Opalińską właścicielem Koźmina został Jan Sapieha. W 1791 klucz koźmiński kupił feldmarszałek kawalerii pruskiej Fryderyk Adolf Kalkreuth.

Obecna świątynia (jej prezbiterium i nawa środkowa) zbudowana z fundacji Hińczy z Rogowa w 1462 r. Na pocz. XVII w. z fundacji Katarzyny z Potulickich Rozdrażewskiej Weyherowej dobudowana została kaplica, zwana od 1669 r. kaplicą Przyjemskich. Przed 1671 r. właściciel dóbr koźmińskich Andrzej Przyjemski i proboszcz Maciej Śmiełocki przebudowali i rozbudowali kościół w stylu barokowym. Wzniesiono wieżę i zakrystię, dobudowano nawy boczne założono nowe sklepienia. W 1677 r. kościół konsekrowano. W latach 1680-83 kościół wyposażono w nowe sprzęty (rzeźbiona ambona z figurami Chrystusa i Ewangelistów na balustradzie oraz figurą Archanioła na zwieńczeniu baldachimu, czarna marmurowa chrzcielnica, drewniane stalle z wizerunkami świętych biegnące wzdłuż bocznych ścian prezbiterium, chór organowy oraz organy). Po 1756 r. wzmocniono fundamenty, popękane sklepienia i łuki, położono nową posadzkę, odnowiono ambonę i ołtarze, założono nowy dach. W 1843 r. zbudowano nową sygnaturkę, w 1879 r. odnowiono wnętrze i wyposażenie. Kolejne remonty miały miejsce w latach 1929-30, 1953, 1968-69. W 1996 wykonano osuszanie murów oraz konserwowano witraże i przeprowadzono remont okien. W 1997 wymieniono instalacje elektryczną zawilgocone tynki o raz ujednolicono kolorystykę elewacji. W 1998 r. odsłonięto fragment portalu gotyckiego w ścianie północnej prezbiterium.